Stvor iz Evore: ‘Vanzemaljsko biće’ koje je palo s neba

U istoriji neobjašnjivih fenomena, malo je događaja koji su tako opipljivi, a opet tako eterični kao onaj koji je 2. novembra 1959. godine zadesio portugalski grad Evoru.

Nije se radilo o trepćućim svjetlima na dalekom nebu niti o nejasnim svjedočanstvima. Radilo se o nečemu što je palo s neba, o nečemu što se moglo dodirnuti, prikupiti i analizirati.

“Stvor iz Evore” ostao je upamćen kao neobičan slučaj u kojem se isprepliću svjedočenja o viđenju neidentifikovanih objekata, čudna atmosferska pojava i naučna analiza koja je na kraju nestala u tišini službenih ladica.

Dan kada se nebo spustilo na grad

Evora, istorijski dragulj regije Alentejo u Portugalu, sa svojim rimskim hramovima i srednjovjekovnim zidinama, nije grad koji očekujete kao pozornicu za naučnofantastični triler.

Ali tog jesenjeg ponedjeljka, svakodnevna rutina je grubo prekinuta. Oko podneva, nebo iznad grada postalo je poprište neobičnog vazdušnog plesa.

Kada su ga kolege i studenti uzbuđeno pozvali da pogleda neobične objekte na nebu, prvi instinkt Joaquima Guedesa do Amarala, cijenjenog direktora Industrijske i trgovačke škole u Evori, bio je – skepticizam.

Kao čovjek nauke i razuma, Amaral nije bio sklon fantazijama. Ipak, znatiželja je prevladala. Postavio je svoj teleskop i usmjerio ga prema nebu.

Ono što je vidio nije se moglo lako objasniti. Prvi objekat bio je maglovit i neodređen, ali pola sata kasnije pojavio se drugi – mnogo jasniji i oblikovaniji.

Svjedoci, uključujući Amarala, opisali su ga kao nešto nalik “džinovskoj meduzi” koja se kretala na potpuno nekonvencionalan način.

Objekat je lebdio i lagano se njihao, da bi zatim iznenada prohujao nebom nevjerovatnom brzinom – samo da bi se opet zaustavio i ostao nepomičan.

Nakon što je proveo neko vrijeme stacioniran iznad grada, nestao je u daljini, ostavljajući iza sebe nešto daleko čudnije.

Sa neba je počela padati kiša bijelih, želatinoznih niti. U roku od nekoliko sati, grad i okolina bili su prekriveni debelim, ljepljivim slojem supstance koju su neki kasnije nazvali “anđeoska kosa”, termin koji se u ufologiji koristi za slične fenomene širom svijeta.

Među stanovništvom je zavladala panika, a vlasti su, ne znajući s čime imaju posla, organizovale evakuaciju određenih područja.

Na scenu su stupili vojska i naučnici sa Univerziteta u Lisabonu, pažljivo prikupljajući uzorke ove krhke i neobične materije.

Otkriće koje prkosi biologiji

Profesor Amaral, zajedno sa svojim prijateljima – Eugenijom, članom Francuskog astronomskog društva, i njegovim sinom, Joaquimom Conceição e Silvom, koji je tada bio na avijacijskoj obuci u Sintri (a godinama kasnije postao načelnik Generalštaba portugalskog ratnog vazduhoplovstva) – započeo je detaljnu analizu prikupljenih uzoraka.

Ono što su otkrili pod mikroskopom bilo je zapanjujuće i nije odgovaralo ničemu poznatom u zemaljskoj biologiji.

Ovo nije bila pasivna materija. Kada su je pokušali analizirati na staklenim pločicama, supstanca je pokazivala aktivne odbrambene reakcije. Bila je živa.

Detaljan izvještaj, čiji su fragmenti sačuvani zahvaljujući naporima kasnijih istraživača, opisuje organizam nazvan “Stvorenje iz Evore” sa zapanjujućim detaljima:

• Veličina i struktura: Stvorenje je imalo oko 4 milimetra i sastojalo se od centralnog tijela okruženog brojnim pipcima (tentakulama).
• Boja: Centralno tijelo bilo je žuto, dok su pipci bili intenzivno crveni. Tokom posmatranja, boje su se stapale i tamnile, prelazeći u smeđe-žutu nijansu.
• Pipci: Sastavljeni od paralelnih filamenata povezanih želatinoznom supstancom, pipci su sadržavali sićušna tjelešca koja su postepeno rasla. Nevjerovatno, pipci su mogli podnijeti pritisak do 350 grama prije oštećenja, što ukazuje na izuzetnu snagu za tako delikatnu strukturu.
• Centralno tijelo: U središtu se nalazio otvor nalik ustima, okružen vrlo finim i složenim šarama.
• Ponašanje: Stvorenje je snažno projiciralo pipke prema staklenoj pločici, stvarajući precizan kontakt. To je protumačeno kao svjesna, moguće odbrambena reakcija.

Analiza je zaključila da se radi o jednoćelijskom organizmu, ali sa karakteristikama koje su ga činile složenijim od bilo kojeg poznatog mikroba.

Posmatranja su trajala pune dvije godine, sve dok se, na kraju, centralno tijelo i pipci nisu konačno raspali i dezintegrisali.

Zid šutnje

Ubrzo nakon što su Amaral i njegov tim započeli svoja revolucionarna istraživanja, naišli su na neprobojni zid.

Profesori sa Prirodno-matematičkog fakulteta u Lisabonu, gdje se odvijao dio istraživanja, iznenada su prekinuli njihov rad. Amaralu je naređeno da ne daje nikakve izjave za medije i da prekine daljnje analize.

Službeno objašnjenje nikada nije dato, ali u tadašnjem Portugalu pod autoritarnim režimom Estado Novo Antónija de Oliveire Salazara, kontrola informacija bila je apsolutna.

Otkriće vanzemaljskog života bilo bi previše destabilizirajuće za društvo koje se držalo pod strogom kontrolom.

Stvor iz Evore pao je u zaborav, preživljavajući samo u uskim krugovima istraživača NLO-a.

A onda, skoro dvije decenije kasnije, dogodilo se nešto što je zacementiralo status ove priče kao jedne od najvećih teorija zavjere u istoriji Portugala.

1978. godine, na Prirodno-matematičkom fakultetu u Lisabonu izbio je katastrofalan požar. Vatra je progutala ogroman dio laboratorija i arhiva.

Prema nekim izvorima, vatrogasci su imali neobjašnjive poteškoće u gašenju plamena upravo u području gdje su se, navodno, čuvali preostali uzorci i detaljna dokumentacija o incidentu u Evori.

Zvanični izvještaji, uzorci, fotografije, sve je nestalo u dimu.

Je li to bila tragična nesreća? Ili namjerni čin sabotaže s ciljem da se jednom zauvijek izbrišu dokazi o nečemu što nije smjelo biti otkriveno?

Za mnoge, uključujući istraživače poput Francisca Mourão Corree, koordinatora Exopolitics Portugal, odgovor je bio jasan.

Požar je bio previše “pogodan” da bi bio slučajan. Dokazi su uništeni, a misterija je postala još dublja.

Šta je zaista palo na Evoru?

Bez fizičkih dokaza, slučaj iz Evore i dalje ostaje otvoren za tumačenja. Tokom godina pojavile su se mnoge glavne teorije.

Vanzemaljska hipoteza

Ovo je najspektakularnija, ali i najprovokativnija teorija. Prema njoj, “anđeoska kosa” bila je biološki otpad ili nusprodukt pogona NLO-a koji je viđen iznad grada.

Samo stvorenje bilo bi, dakle, prvi konkretni dokaz vanzemaljskog života ikada prikupljen i analiziran na Zemlji.

Zagovornici ove teorije, poput španskog novinara i istraživača Javiera Sierre, ističu nekoliko ključnih tačaka:

• Direktna veza sa NLO-om: Supstanca je počela padati neposredno nakon što je neidentifikovani objekat napustio područje.
• Jedinstvena biologija: Opisane karakteristike organizma – promjena boje, ekstremna otpornost pipaka, aktivne odbrambene reakcije – nemaju paralelu u poznatoj zemaljskoj biologiji, posebno ne za nešto što je opisano kao “jednoćelijsko”.
• Zataškavanje: Intenzivni napori da se istraživanje zaustavi i misteriozni požar koji je uništio dokaze sugerišu da su vlasti znale da se radi o nečemu od izuzetne važnosti.

Skeptične i zemaljske hipoteze

Naučna zajednica je, naravno, ponudila racionalnija objašnjenja. Fenomen “anđeoske kose” zabilježen je i na drugim mjestima, a za njega postoje i konvencionalna objašnjenja.

• Paučina: Najčešće naučno objašnjenje za “anđeosku kosu” je fenomen poznat na engleskom jeziku као ballooning, gdje mlade pauke vjetar nosi na dugim svilenim nitima. U određenim atmosferskim uslovima, te niti se mogu ispreplesti i u velikim količinama pasti na zemlju. Međutim, ovo objašnjenje teško može da objasni detaljan mikroskopski opis živog, reaktivnog organizma sa pipcima i centralnim tijelom koji su analizirali Amaral i njegov tim. Paučina pod mikroskopom izgleda upravo to – kao niti, a ne kao složeni organizam.
• Atmosferski fenomeni: Neki naučnici teoretiziraju da bi pod određenim elektromagnetskim uslovima moglo doći do jonizacije i polimerizacije čestica prašine i vlage u zraku, stvarajući želatinozne filamente. Ipak, ni ova teorija ne objašnjava biološke karakteristike opisane u izvještaju.
• Industrijski otpad: Mogućnost da se radi o nekoj vrsti lakog industrijskog otpada, poput polimernih vlakana nošenih vjetrom, također je razmatrana, ali je odbačena zbog opisa živog, pokretnog organizma.

Hipoteza o nepoznatom zemaljskom organizmu

Postoji i srednji put. Možda stvorenje iz Evore nije bilo vanzemaljsko, već pripada nekoj do sada nepoznatoj formi života na Zemlji.

Možda se radi o nekoj vrsti atmosferskog mikroba ili kolonije mikroorganizama koja živi visoko u stratosferi i samo pod rijetkim uslovima pada na zemlju.

Ovo bi objasnilo njegove neobične karakteristike, ali i dalje ostavlja pitanje zašto sličan organizam nikada više nije zabilježen i analiziran na tako detaljan način.

Nezatvoreno poglavlje portugalske ufologije

Šta se zaista desilo u Evori i dalje je enigma: s jedne strane imamo svjedočenja kredibilnih pojedinaca – direktora škole, budućeg generala vazduhoplovstva i članova naučne zajednice, te fragmente naučnog izvještaja koji opisuju nešto što nadilazi naše razumijevanje života.

S druge strane, nemamo apsolutno nikakve fizičke dokaze. Sve je izgorjelo, ostavljajući samo priču.

Ipak, taj događaj i dalje lebdi na granici između nauke i misterije, podsjećajući nas koliko je svijet ponekad veći i čudniji nego što mislimo.