Lavirint u Havari: Tajna ogromnog metalnog objekta

U sjeni oronule piramide od blatne opeke u Havari, nedaleko od bujne oaze Fayum, leži jedna od najvećih i najtrajnijih misterija starog Egipta.

Ovdje nije riječ o zlatnim sarkofazima ili uspravnim obeliscima, već o kolosalnoj podzemnoj građevini koja svojom veličinom i složenošću nadmašuje čak i Veliku piramidu u Gizi.

Radi se o legendarnom lavirintu, jednom od čuda antičkog svijeta, koji je vijekovima bio izgubljen.

Njegovo ponovno otkriće u moderno doba pokreće priče o cenzuri, kontroverzama i, najnovije, zapanjujuću tvrdnju o pronalasku ogromnog, neidentifikovanog metalnog objekta skrivenog duboko ispod pustinjskog tla

Grčki pisac Herodot, poznat kao “Otac istorije”, putujući Egiptom u 5. vijeku prije nove ere, ostavio je jedini detaljni opis lavirinta iz prve ruke.

Prije gotovo 2.500 godina zapisao je: “I ja sam ga vidio, djelo koje nadilazi svako opisivanje. Jer kad bi se sakupile sve građevine i sva djela koja su Grci stvorili, pokazalo bi se da je u njih uloženo manje truda i troška nego u ovaj lavirint.”

Herodot je opisao divovsku građevinu sa dvanaest natkrivenih dvorišta i nevjerovatnih 3.000 prostorija – 1.500 iznad zemlje i 1.500 ispod nje.

Gornje odaje, ispunjene stubovima i zidovima prekrivenim zamršenim reljefima, bile su mu dostupne, no donje, podzemne odaje ostale su tajna.

Egipatski svećenici, njegovi vodiči, strogo su mu zabranili ulaz, objasnivši da se ondje nalaze grobnice kraljeva koji su sagradili lavirint, kao i grobnice svetih krokodila.

Cijeli kompleks, prema Herodotu, bio je okružen jednim zidom, a krov mu je bio u potpunosti izgrađen od kamena.

Bio je to spomenik ljudskoj genijalnosti koji je, u njegovim očima, nadmašio čak i same piramide.

Vijekovima nakon Herodota, lavirint je nestao.

Njegova lokacija, pokraj piramide faraona Amenemhata III, bila je poznata, ali se vjerovalo da je uništen, da su ga rimski vladari i kasniji graditelji rastavili i iskoristili kao kamenolom.

Činilo se da je čudo koje je zadivilo Herodota zauvijek izgubljeno pod pijeskom i nemarom vremena.

Ekspedicija koja je ušutkana

Brzo premotavanje u 21. vijek. Godina je 2008., a belgijsko-egipatski istraživački tim, poznat kao ekspedicija Mataha (arapski za “lavirint”), stiže u Havaru opremljen najsavremenijom geofizičkom tehnologijom.

Predvođeni belgijskim umjetnikom i istraživačem Louisom de Cordierom, naučnici su koristili georadar kako bi “zavirili” ispod površine bez ijednog udarca lopatom.

Njihov cilj bio je otkriti postoji li ispod pijeska išta više od temelja koje je u 19. vijeku iskopao arheolog Flinders Petrie.

Rezultati su bili zapanjujući. Podaci sa radara otkrili su jasan i nepogrešiv dokaz o postojanju masivne, umjetne strukture tačno na mjestu koje su opisali antički pisci.

Na dubini od nekoliko metara, skeneri su iscrtali mrežu debelih zidova od materijala visoke otpornosti, poput granita, koji su formirali sobe i hodnike na ogromnom području od nekoliko hektara.

Nauka je potvrdila legendu: Lavirint nije bio uništen. Bio je skriven, čekajući da bude ponovno otkriven.

Vijest o ovom epohalnom otkriću trebala je odjeknuti svijetom. Tim je svoje nalaze objavio u naučnom časopisu Nacionalnog istraživačkog instituta za astronomiju i geofiziku (NRIAG) i održao predavanje na Univerzitetu u Gentu.

No, umjesto globalnog slavlja, uslijedila je zaglušujuća tišina.

U to vrijeme, egipatskom arheologijom čvrstom je rukom vladao dr. Zahi Hawass, tadašnji glavni tajnik Vrhovnog vijeća za starine.

Poznat po svom karizmatičnom, ali i autoritarnom stilu, Hawass je imao konačnu riječ o svim arheološkim aktivnostima u zemlji.

Prema navodima članova tima Mataha, nakon početnog odobrenja, Vrhovno vijeće za starine naglo je blokiralo daljnje objavljivanje rezultata.

Istraživačima je rečeno da pričekaju službenu objavu za medije koja nikada nije došla.

Otkriće vijeka gurnuto je pod tepih, a razlozi su ostali predmet nagađanja – od profesionalne ljubomore do straha da bi takvo otkriće moglo poremetiti ustaljenu hronologiju i razumijevanje egipatske historije.

Nove tehnologije i jedan “Tic Tac” ispod pustinje

Dok su rezultati ekspedicije Mataha tiho kružili u uskim akademskim i alternativnim krugovima, na scenu je stupila nova, još kontroverznija skupina.

Britanska tvrtka Merlin Burrows, specijalizirana za daljinsko istraživanje i satelitsko skeniranje, objavila je da je provela vlastitu analizu područja Haware.

Korištenjem, kako tvrde, naprednih tehnologija satelitskog snimanja sposobnih prodrijeti duboko ispod zemlje, došli su do otkrića koje je zasjenilo čak i samu potvrdu postojanja lavirinta.

Prema njihovim tvrdnjama, koje su uglavnom predstavljene kroz online videozapise i intervjue, a ne kroz recenzirane naučne radove, njihovi skenovi ne samo da su potvrdili postojanje golemog podzemnog kompleksa, već su u njegovim dubinama otkrili nešto posve neočekivano.

U jednom od središnjih hodnika detekovali su, prema njihovom opisu, ogroman, zaobljeni objekt dug oko 40 metara. Zbog njegova oblika, dali su mu nadimak “Tic Tac”.

No, najšokantniji dio njihove tvrdnje bio je materijal.

Analiza signala, kako navode, sugerisala je da je objekt napravljen od metala.

Ova tvrdnja katapultirala je misteriju Havare iz područja klasične arheologije u sferu naučne fantastike.

Šta bi golemi, 40-metarski metalni objekt, oblika koji ne odgovara ničemu poznatom iz starog Egipta, radio zakopan duboko ispod jednog od najsvetijih mjesta faraonskog doba?

Je li to prirodna geološka formacija bogata metalnom rudom koju je tehnologija pogrešno protumačila ili je riječ o nečem drugom?

Alternativni istoričari odmah su povukli paralele s modernim NLO fenomenima, uključujući i poznati ‘Tic Tac’ incident koji su zabilježili piloti američke mornarice.

Drugi su teoretisali o izgubljenoj tehnologiji neke davno zaboravljene, predegipatske civilizacije, možda čak i o ostacima drevne letjelice

Između nauke i spekulacije

Ovdje priča o lavirintu i metalnom objektu ulazi u sivu zonu. Dok je otkriće ekspedicije Mataha iz 2008. utemeljeno na provjerljivoj naučnoj metodologiji i podacima koji su, iako zataškani, dostupni u naučnim krugovima, tvrdnje tvrtke Merlin Burrows mnogo su problematičnije za provjeru.

Kritičari ističu da Merlin Burrows nije objavio svoje podatke niti metodologiju na uvid nezavisnim stručnjacima.

Njihove su se tvrdnje širile primarno putem interneta, zaobilazeći strogi proces naučne recenzije.

Dodatnu skeptičnost budi činjenica da je ista tvrtka ranije tvrdila da je pronašla lokaciju Atlantide, što je tvrdnja koju je mainstream arheološka zajednica odbacila.

Stoga, zagonetka metalnog objekta ostaje upravo to – zagonetka unutar misterije.

Predstavlja li ona revolucionarno otkriće koje bi moglo promijeniti naše shvaćanje prošlosti ili je samo produkt pretjerano optimističnog tumačenja nejasnih podataka putem daljinskog skeniranja?

Bez fizičkog iskopavanja, nemoguće je dati odgovor. I tu se vraćamo na početni problem – pristup. Područje oko piramide u Havari i danas je arheološki osjetljivo i složeno.

Dodatni problem predstavlja visok nivo podzemnih voda, koji je posljednjih desetljeća natopio lokaciju, prijeteći uništenjem svega što se nalazi ispod i čineći bilo kakva iskopavanja izuzetno teškim i skupim poduhvatom.

Priča o izgubljenom lavirintu u Havari tako ostaje fascinantna saga na više nivoa.

To je priča o drevnom čudu koje je nadahnulo strahopoštovanje antičkog svijeta.

To je priča o modernoj nauci koja je potvrdila drevne legende, samo da bi njezini nalazi bili obavijeni velom birokratske šutnje.

I naposljetku, to je priča o intrigantnoj, ali neprovjerenoj tvrdnji o metalnoj anomaliji koja izaziva našu maštu i tjera nas da se zapitamo što sve još leži skriveno, ne samo ispod pijeska Egipta, već i na granici između poznate istorije i neistraženih mogućnosti.