Nakon što je 9 godina putovala kroz Solarni sistem, NASA-ina svemirska letjelica New Horizons je konačno dosegnula Pluton i na Zemlju poslala prve snimke tog dalekog svijeta. Ono što smo vidjeli nas je apsolutno “oduvalo”.
Decenijama je Pluton bio planet paradoksa. Nekada se smatrao devetim planetom u našem Solarnom sistemu, ali kasnije je prekvalificiran i o njemu se mnogo raspravljalo.
Taj objekat je ostao samo mutna tačka, čak i u našim najmoćnijim teleskopima.
Tajanstveni patuljasti planet
Ali sada, nakon 80 godina od njegovog otkrića, konačno imamo prve fotografije Plutona izbliza.
Svemirska letjelica nam je pokazala Pluton ispunjen geološkim karakteristikama, koje ne samo da su ukazivale na istoriju aktivnosti, nego i na mogućnost kontinuiranog dinamizma.
Visoke planine, duboke doline i ogromne ravnice ukazivale su na svijet u procesu promjena, a ne samo na fosilizirani relikt iz prošlosti.
Plutonov podzemni okean
Ali, najiznenađujuće otkriće bio je snažan dokaz skrivenog podzemnog okeana ispod debelih slojeva leda.
Ovo izvanredno otkriće, ne samo da nas je navelo da preispitamo Pluton, nego i otvorilo nova vrata za mogućnost postojanja života izvan naše matične planete.
Ako bi takozvana “mrtva planeta” na udaljenim krajevima našeg Sunčevog sistema mogla podržavati život, šta bismo onda mogli još pronaći dok se upuštamo dublje u Kosmos?
Otkriće podzemnog okeana bilo je zbunjujuće i pokrenulo je neka kritična pitanja.
Kako objekat koji je udaljen više od 6 milijardi kilometara sa temperaturom od -228 stepena Celzijusa može imati okean ispod svoje površine?
Ono što se zaista dešava unutar Plutona, stvara aktivnu geologiju na tom udaljenom svijetu.
Konačno i najvažnije, nakon svega što smo pronašli na tom svijetu, zašto neki astronomi žele da IAU preispita planetarni status Plutona?
Kako se Pluton formirao?
Odgovori na misteriju podzemnog okeana na Plutonu, leže u njegovoj prošlosti.
Prema jednoj od široko prihvaćenih teorija, Pluton ima veoma “hladan” početak.
Kao što znamo, tokom formiranja Sunčevog sistema, protoplanetarni diskovi koji su se sastojali od gasa i prašine su bili građevinski blokovi za formiranje planeta.
Kao i većina drugih planeta, i Pluton se se formirao tokom ranih faza razvoja Sunčevog sistema prije više od 4,6 milijardi godina u regionu iza Neptuna, poznatom kao Kuiperov pojas.
Kuiperov pojas se većinom sastoji od ledenih materijala, kao što su vodeni led, metanski led i druga isparljiva jedinjenja.
Moguće je da su se različite ledene mase spajale i formirale milionima godina. Vremenom se se njih dovoljno spojilo da formiraju nebesko tijelo veličine Plutona.
Naravno, pošto su u ovom dijelu Sunčevog sistema temperature mnogo niže, ove ledene mase su ostale relativno neizmjenjene.
Mogli bismo reći da ova teorija prilično dobro objašnjava Plutonov podzemni okean.
Vrući scenario formiranja Plutona
Međutim, ovdje dolazi do iznenađenja.
Prije par godina, kada je tim istraživača odlučio da testira ovu hipotezu, shvatili su da hladan početak možda uopšte nije slučaj za ovu patuljastu planetu.
Naprotiv, nova geološka opažanja površine Plutona su sugerisala da je sve počelo sa vrućim scenarijem.
Pluton je doživio brzo i nasilno formiranje, što je uključivalo niz ogromnih udara sličnih onima koje je doživjela Zemlja.
Ali, kako su geološke karakteristike, koje je vidjela sonda New Horizons, bacile svjetlo na scenario formiranja Plutona?
Ovo možemo razumjeti kroz jednostavan fenomen, koji uočavamo u svakodnevnom životu.
Vibraciona energija molekule zavisi od njene temperature. Dakle, kada temperatura padne i voda se smrzne, vibracije molekule se također smanjuju.
To rezultira stvaranjem kristalne strukture manje gustine. Prateći ovo ponašanje, voda se širi na hladnijim temperaturama i sabija na toplijim.
Ako želite jasniju demostraciju, stavite čašu vode u zamrzivač. Kada se voda zamrzne, primjetićete da se staklo može razbiti zbog njenog širenja.
Sada, kada se ponovo vratimo na Pluton, postaje jasno da ako je imao vreli početak formiranja i onda se postepeno hladio, njegova površina se trebala proširiti.
Shodno tome, ova ekspanzija bi trebala biti očigledna u određenim geološkim karakteristikama Plutona.
Suprotno tome, ako je u početku svog formiranja Pluton imao hladan početak formiranja, a zatim se zagrijao, njegove karakteristike bi trebale ukazivati na kompresiju.
Kada su naučnici pažljivo ispitali zapažanja svemirske letjelice New Horizons, bili su zapanjeni onim što su otkrili na ovom dalekom svijetu.
Na opšte iznenađenje, nije bilo očiglednih znakova kompresije, dok je ekspanzija bila jasno vidljiva.
To je bilo vidljivo na svim kraterima koji su nastali udarima, uključujući i one koje se nalaze na najstarijem dijelu terena.
Bez obzira na to kako se Pluton formirao, trenutna istraživanja sugerišu da se njegov okean vjerovatno održava toplinom koju stvara radioaktivni otpad unutar njegove kamene jezgre smještene duboko ispod guste ledene školjke.
Ova studija naglašava duboke uvide koji se mogu izvući iz geoloških posmatranja nebeskih tijela.
Nadalje, ako se teorija o vrućem početku Plutona pokaže tačnom, mogla bi važiti i za druge patuljaste planete u toj regiji, kao što su Eris, Makemake i Haumea.
Dakle, ako se Pluton formirao brzo i pod jakom toplotom, ove patuljaste planete također su mogle proći kroz slične procese, što potencijalno znači da mi mogle imati okeane uporedive sa onima na Plutonu.
Pluton: Planeta ili patuljasta planeta?
Sada se postavlja pitanje da li trebamo da preispitamo planetarni status Plutona?
2006. godine, Međunarodna astronomska unija (IAU), degradirala je Pluton sa planete na patuljastu planetu.
IAU definicija planete zahtijeva da objekt bude u orbiti oko Sunca, ima dovoljnu masu da svojom samogravitacijom savlada sile krutog tijela tako da preuzme uravnoteženi hidrostatski oblik i “očisti susjedstvo” oko svoje orbite.
Pluton ispunjava prva dva kriterija, ali ne ispunjava treći kriterij.
Ali, otkako je New Horizons poslao prve fotografije Plutona, neki astronomi vjeruju da se Plutonu mora vratiti status planete.
Oni tvrde da je IAU-ova definicija planete previše proizvoljna. Definicija planete bi se trebala temeljiti na suštinskim svojstvima objekta, pa tek na njegovom dinamičkom odnosu sa drugim objektima u Sunčevom sistemu.
Prema ovoj definiciji, Pluton bi se jasno klasifikovao kao planeta.
Ima složenu površinu sa planinama, kraterima, pa čak i podzemnim okeanom. Ovo sugeriše da je Pluton geološki aktivan, što su karakteristike planeta.
Također, Pluton ima tanku atmosferu i satelite. To znači da je gravitacija plutona dovoljno snažna da zadrži ove objekte, što je još jedna karakteristika planeta.
Šta vi mislite o ovome?
Postoji li život na Plutonu?
Otkriće podzemnih okeana ne samo da produbljuje naše razumijevanje nebeskih tijela, nego također povećava primamljive izglede za život van naše planete.
Podzemni okeani pružaju utočište za napredovanje života, štiteći ga od opasnosti, katastrofalnih uticaja i štetnog izlaganja radijaciji.
Ova studija dokazuje da Zemlja nije možda jedini vodeni svijet u našem Sunčevom sistemu; nego da bi mogli postojati brojni okeani izvan našeg razumijevanja u kojima vrvi život.
Međutim, da bi se potvrdile ove mogućnosti, daljnja opažanja su neophodna. Tada možemo donijeti konačan zaključak.
