U 19. vijeku, Egipat je bio mjesto još jednog važnog arheološkog otkrića. Ogromne ruševine drevnog grada, otkrivene su na udaljenoj sušnoj visoravni koja se nalazila otprilike u sredini zemlje.
Otkriće je nesumnjivo bilo veoma značajno, zbog dodatnog rasvjetljavanja istorije i civilizacije starog Egipta.
Ovo arheološko nalazište, predstavljalo je zadivljujući prikaz egipatske arhitekture 18. dinastije, u rasponu od 1549. do 1292. godine p.n.e.
Na prvi pogled, grad je izgledao sasvim obično, posebno u poređenju sa drugim otkrivenim arheološkim lokacijama na Zemlji, poput čuvene Doline kraljeva.
Ime grada, bilo je “Amarna” i vjerovalo se da ga je za vrijeme svoje vladavine sagradio zagonetni i moćni faraon Ehnaton.
Za vrijeme svoje 17-godišnje vladavine, ovaj faraon je provodio veoma neobičnu politiku, odbijajući da poštuje tradicionalne egipatske bogove.
Uspostavio je vlastitu religiju, sa sistemom vjerovanja koji je bio usredotočen na obožavanje jedinog boga koji je bio prikazan kao Sunčev disk, poznatom kao Aton.
Iako su mnogi događaji iz ovog doba ostali obavijeni velom tajne, nekoliko savremenih naučnika priznalo je Ehnatonovu religiju kao jedno od najranijih monoteističkih vjerovanja u istoriji.
Njegova se vladavina isticala svojom iznimnom prirodom i prkošenjem drevnim egipatskim bogovima, što je čini uistinu jedinstvenim fenomenom unutar Egipta, a potencijalno čak i izvan njegovih granica.
Ehnaton je rođen u vrijeme velikog prosperiteta u egipatskoj istoriji, koje je bilo obilježeno procvatom arhitekture i kulturnih dostignuća.
Njegov otac, Amenhotep III, uložio je mnogo truda u izgradnju egipatskih hramova i spomenika u čast bogova.
Mnogi dokazi upućuju da je Ehnaton (barem u početku svoje vladavine) bio tipični tradicionalni egipatski faraon, koji je nastavio drevno naslijeđe koje se protezalo hiljadama godina unazad.
Ali, od pete godine svoje vladavine, Ehnaton je značajno odstupio od tradicionalnih normi tog vremena, mnogo više nego bilo koji faraon prije ili poslije njega.
Dok je prije dosta vremena posvećivao izgradnji hramova isključivo za egipatske bogove povezane sa Suncem, njegova je perspektiva doživjela drastičnu promjenu.
Potpuno se okrenuo od starih bogova i prigrlio obožavanje jednog solarnog božanstva po imenu Aton, ostavljajući za sobom svoja prethodna vjerovanja.
Birokrati i dvorski sljedbenici, bili su nemoćni da se suprostave kraljevoj novootkrivenoj vjeri, uprkos njegovoj odluci da cijeli kraljevski dvor i administrativno središte iz Memfisa i Tebe preseli u pustinju kako bi uspostavio svoju novu prijestolnicu.
Ovaj monumentalni poduhvat je obavljen uspješno, zahvaljujući golemim resursima i autoritetu koji je u to vrijeme imao Egipat.
Kaže se da je Ehnaton dobio božansku viziju u kojoj mu je pokazano tačno mjesto gdje bi grad trebao biti izgrađen.
Vjeruje se da je to mjesto bilo označeno jedinstvenom nesavršenošću na stijeni, koja je nalikovala na egipatski hijeroglif za “sunce”.
Ehnaton je izgradio goleme hramove u svojoj prijestolnici Amarni, koji su nadmašili sve ostale hramove koji su bili izgrađeni ranije. To je bilo jedinstveno razdoblje u istoriji arhitekture.
Mračnih, zatvorenih prostora i kipova iz stare religije više nije bilo. Zamijenjeni su nemilosrdno ogromnim dvorištima iz kojih su ljudi mogli neposredno obožavati Sunce.
Grad se brzo razvijao i mnogi plemići i obični ljudi su u njemu našli novo mjesto za ugodan život.
Ipak, značajan broj plemića je u tajnosti nastavio praktikovati svoju odanost drevnim božanstvima. Ovo pretpostavka je potvrđena otkrićem mnogih sićušnih idola, koji su bili sakriveni unutar grada.
U istorijskim dokumentima, nema mnogo podataka o običnim ljudima iz tog vremena. Ali se pretpostavlja da su oni bili veoma malo pogođeni uvođenjem nove religije, za koju se činilo da je primarno bila usmjerena na aristokraciju.
1907. godine u Amarni je otkrivena grobnica, koja je pažljivo otkopana. Unutar grobnice su pronađeni mumificirani ostaci, za koje se vjeruje da pripadaju Ehnatonu.
Ali, ovo otkriće je dodalo još jedan sloj intrigi, koja okružuje ovog misterioznog vladara.
Mumija je imala neobične i izdužene abnormalnosti na lubanji, koje su mnogi pripisali urođenoj mani ili namjernoj deformaciji, što je bila praksa koja je uočena u raznim kulturama širom svijeta.
Osim toga, na savremenim prikazima, Ehnaton je predstavljen sa prepoznatljivim ženskim karakteristikama dok se nalazi pored svoje žene Nefertiti.
Nakon Ehnatonove smrti, ubrzo je došlo do ponovnog oživljavanja prethodnih vjerovanja.
Nije sasvim jasno kako je obnova starih bogova utjecala na sljedbenike ovog faraona, ali je veoma brzo izbrisan iz istorijskih zapisa.
Opšte je poznato da je mladi nasljednik prijestolja, poznat kao Tutankhaten, odlučio promijeniti svoje ime u Tutankamon, kao počast drevnim božanstvima, za razliku od Atona kojeg je slijedio njegov otac.
Kasnije je njegov otac bio označen kao veliki neprijatelj i heretik koji se odrekao drevnih bogova za vrijeme svoje vladavine.
Poduzeti su veliki napori, kako bi se iz svih istorijskih zapisa izbrisalo ime faraona Ehnatona i njegovih vjerskih uvjerenja.
Grad Amarna je postepeno napušten i prepušten neumoljivoj sudbini pustinje, sve dok ga arheolozi, hiljadama godina poslije, nisu ponovo iskopali.
Foto naslovnice: Flickr (CC BY-NC-SA 2.0)
